فصل يكم – تعاريف
ماده 1 - از نظر اين قانون به مؤلف و مصنف و هنرمند « پديدآورنده» و به آن چه از راه دانش يا هنر و يا ابتكار آنان پديد مي‌آيد بدون در نظر گرفتن‌طريقه يا روشي كه در بيان و يا ظهور و يا ايجاد آن به كار رفته « اثر» اطلاق مي‌شود.
ماده 2 - اثرهاي مورد حمايت اين قانون به شرح زير است:
1 - كتاب و رساله و جزوه و نمايشنامه و هر نوشته ديگر علمي و فني و ادبي و هنري.
2 - شعر و ترانه و سرود و تصنيف كه به هر ترتيب و روش نوشته يا ضبط يا نشر شده باشد.
3 - اثر سمعي و بصيري به منظور اجراء در صحنه‌هاي نمايش يا پرده سينما يا پخش از راديو يا تلويزيون كه به هر ترتيب و روش نوشته يا ضبط يا‌نشر شده باشد.
4 - اثر موسيقي كه به هر ترتيب و روش نوشته يا ضبط يا نشر شده باشد.
5 - نقاشي و تصوير و طرح و نقش و نقشه جغرافيايي ابتكاري و نوشته‌ها و خطهاي تزييني و هر گونه اثر تزييني و اثر تجسمي كه به هر طريق و‌روش به صورت ساده يا تركيبي به وجود آمده باشد.
6 - هر گونه پيكره (مجسمه).
7 - اثر معماري از قبيل طرح و نقشه ساختمان.
8 - اثر عكاسي كه با روش ابتكاري و ابداع پديد آمده باشد.
9 - اثر ابتكاري مربوط به هنرهاي دستي يا صنعتي و نقشه قالي و گليم.
10 - اثر ابتكاري كه بر پايه فرهنگ عامه (فولكلور) يا ميراث فرهنگي و هنري ملي پديد آمده باشد.
11 - اثر فني كه جنبه ابداع و ابتكار داشته باشد.
12 - هر گونه اثر مبتكرانه ديگر كه از تركيب چند اثر از اثرهاي نامبرده در اين فصل پديد آمده باشد.
فصل دوم - حقوق پديدآورنده
ماده 3 - حقوق پديدآورنده شامل حق انحصاري نشر و پخش و عرضه و اجراي اثر و حق بهره‌برداري مادي و معنوي از نام و اثر او است.
ماده 4 - حقوق معنوي پديدآورنده محدود به زمان و مكان نيست و غير قابل انتقال است.
ماده 5 - پديدآورنده اثرهاي مورد حمايت اين قانون مي‌تواند استفاده از حقوق مادي خود را در كليه موارد و از جمله موارد زير به غير واگذار نمايد:
1 - تهيه فيلمهاي سينمايي و تلويزيوني و مانند آن.
2 - نمايش صحنه‌اي مانند تئاتر و باله و نمايشهاي ديگر.
3 - ضبط تصويري يا صوتي اثر بر روي صفحه يا نوار يا هر وسيله ديگر.
4 - پخش از راديو و تلويزيون و وسائل ديگر.
5 - ترجمه و نشر و تكثير و عرضه اثر از راه چاپ و نقاشي و عكاسي و گراور و كليشه و قالب‌ريزي و مانند آن.
6 - استفاده از اثر در كارهاي علمي و ادبي و صنعتي و هنري و تبليغاتي.
7 - به كار بردن اثر در فراهم كردن يا پديد آوردن اثرهاي ديگري كه در ماده دوم اين قانون درج شده است.
ماده 6 - اثري كه با همكاري دو يا چند پديدآورنده به وجود آمده باشد و كار يكايك آنان جدا و متمايز نباشد اثر مشترك ناميده مي‌شود و حقوق‌ناشي از آن حق مشاع پديدآورندگان است.
ماده 7 - نقل از اثرهايي كه انتشار يافته است و استناد به آنها به مقاصد ادبي و علمي و فني و آموزشي و تربيتي و به صورت انتقاد و تقريظ با ذكر‌مأخذ در حدود متعارف مجاز است.
تبصره - ذكر مأخذ در مورد جزوه‌هايي كه براي تدريس در مؤسسات آموزشي توسط معلمان آنها تهيه و تكثير مي‌شود الزامي نيست مشروط بر اين‌كه جنبه انتفاعي نداشته باشد.
ماده 8 - كتابخانه‌هاي عمومي و مؤسسات جمع‌آوري نشريات و مؤسسات علمي و آموزشي كه به صورت غير انتفاعي اداره مي‌شوند مي‌توانند‌طبق آيين‌نامه‌اي كه به تصويب هيأت‌وزيران خواهد رسيد از اثرهاي مورد حمايت اين قانون از راه عكسبرداري يا طرق مشابه آن به ميزان مورد نياز و‌متناسب با فعاليت خود نسخه‌برداري كنند.
ماده 9 - وزارت اطلاعات مي‌تواند آثاري را كه قبل از تصويب اين قانون پخش كرده و يا انتشار داده است پس از تصويب اين قانون نيز كماكان مورد‌استفاده قرار دهد.
ماده 10 - وزارت آموزش و پرورش مي‌تواند كتابهاي درسي را كه قبل از تصويب اين قانون به موجب قانون كتابهاي درسي چاپ و منتشر كرده‌است كماكان مورد استفاده قرار دهد.
ماده 11 - نسخه‌برداري از اثرهاي مورد حمايت اين قانون مذكور در بند 1 از ماده 2 و ضبط برنامه‌هاي راديويي و تلويزيوني فقط در صورتي كه براي‌استفاده شخصي و غير انتفاعي باشد مجاز است.
فصل سوم - مدت حمايت از حق پديدآورنده و حمايتهاي قانوني ديگر
ماده 12 - مدت استفاده از حقوق مادي پديدآورنده موضوع اين قانون كه به موجب وصايت يا وراثت منتقل مي‌شود از تاريخ مرگ پديدآورنده سي‌سال است و اگر وارثي وجود نداشته باشد يا بر اثر وصايت به كسي منتقل نشده باشد براي همان مدت به منظور استفاده عمومي در اختيار وزارت‌فرهنگ و هنر قرار خواهد گرفت.
تبصره - مدت حمايت اثر مشترك موضوع ماده 6 اين قانون سي سال بعد از فوت آخرين پديدآورنده خواهد بود.
ماده 13 - حقوق مادي اثرهايي كه در نتيجه سفارش پديد مي‌آيد تا سي سال از تاريخ پديد آمدن اثر متعلق به سفارش دهنده است مگر آن كه براي‌مدت كمتر يا ترتيب محدودتري توافق شده باشد.
تبصره - پاداش و جايزه نقدي و امتيازاتي كه در مسابقات علمي و هنري و ادبي طبق شرايط مسابقه به آثار مورد حمايت اين قانون موضوع اين‌ماده تعلق مي‌گيرد متعلق به پديدآورنده خواهد بود.
ماده 14 - انتقال گيرنده حق پديدآورنده مي‌تواند تا سي سال پس از واگذاري از اين حق استفاده كند مگر اين كه براي مدت كمتر توافق شده باشد.
ماده 15 - در مورد مواد 13 و 14 پس از انقضاي مدتهاي مندرج در آن مواد استفاده از حق مذكور در صورت حيات پديدآورنده متعلق به خود او و‌در غير اين صورت تابع ترتيب مقرر در ماده 12 خواهد بود.
ماده 16 - در موارد زير حقوق مادي پديدآورنده از تاريخ نشر يا عرضه به مدت سي سال مورد حمايت اين قانون خواهد بود:
1 - اثرهاي سينمايي يا عكاسي.
2 - هر گاه اثر متعلق به شخص حقوقي باشد و يا حق استفاده از آن به شخص حقوقي واگذار شده باشد.
ماده 17 - نام و عنوان و نشانه ويژه‌اي كه معرف اثر است از حمايت اين قانون برخوردار خواهد بود و هيچ كس نمي‌تواند آنها را براي اثر ديگري از‌همان نوع يا مانند آن به ترتيبي كه القاء شبهه كند به كار برد.
ماده 18 - انتقال گيرنده و ناشر و كساني كه طبق اين قانون اجازه استفاده يا استناد يا اقتباس از اثري را به منظور انتفاع دارند بايد نام پديدآورنده را با‌عنوان و نشانه ويژه معرف اثر همراه اثر يا روي نسخه اصلي يا نسخه‌هاي چاپي يا تكثير شده به روش معمول و متداول اعلام و درج نمايند مگر اين كه‌پديدآورنده به ترتيب ديگري موافقت كرده باشد.
ماده 19 - هر گونه تغيير يا تحريف در اثرهاي مورد حمايت اين قانون و نشر آن بدون اجازه پديدآورنده ممنوع است.
ماده 20 - چاپخانه‌ها و بنگاه‌هاي ضبط صوت و كارگاهها و اشخاصي كه به چاپ يا نشر يا پخش يا ضبط و يا تكثير اثرهاي مورد حمايت اين قانون‌مي‌پردازد بايد شماره دفعات چاپ و تعداد نسخه كتاب يا ضبط يا تكثير يا پخش يا انتشار و شماره مسلسل روي صفحه موسيقي و صدا را بر تمام‌نسخه‌هايي كه پخش مي‌شود با ذكر تاريخ و نام چاپخانه يا بنگاه و كارگاه مربوط بر حسب مورد درج نمايند.
ماده 21 - پديدآورندگان مي‌توانند اثر و نام و عنوان و نشانه ويژه اثر خود را در مراكزي كه وزارت فرهنگ و هنر با تعيين نوع آثار آگهي مي‌نمايد به‌ثبت برسانند. آيين‌نامه چگونگي و ترتيب انجام يافتن تشريفات ثبت و همچنين مرجع پذيرفتن درخواست ثبت به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد.
ماده 22 - حقوق مادي پديدآورنده موقعي از حمايت اين قانون برخوردار خواهد بود كه اثر براي نخستين‌بار در ايران چاپ يا پخش يا نشر يا اجرا‌شده باشد و قبلاً در هيچ كشوري چاپ يا نشر يا پخش و يا اجرا نشده باشد.
فصل چهارم - تخلفات و مجازات‌ها
ماده 23 - هر كس تمام يا قسمتي از اثر ديگري را كه مورد حمايت اين قانون است به نام خود يا به نام پديدآورنده بدون اجازه او و يا عالماً عامداً به‌نام شخص ديگري غير از پديدآورنده نشر يا پخش يا عرضه كند به حبس تأديبي از شش ماه تا 3 سال محكوم خواهد شد.
ماده 24 - هر كس بدون اجازه ترجمه ديگري را به نام خود يا ديگري چاپ و پخش و نشر كند به حبس تأديبي از سه ماه تا يك سال محكوم‌خواهند شد.
ماده 25 - متخلفين از مواد 17 - 18 - 19 - 20 اين قانون به حبس تأديبي از سه ماه تا يك سال محكوم خواهند شد.
ماده 26 - نسبت به متخلفان از مواد 17 - 18 - 19 - 20 اين قانون در مواردي كه به سبب سپري شدن مدت حق پديدآورنده استفاده از اثر با‌رعايت مقررات اين قانون براي همگان آزاد است. وزارت فرهنگ و هنر عنوان شاكي خصوصي را خواهد داشت.
ماده 27 - شاكي خصوصي مي‌تواند از دادگاه صادركننده حكم نهايي درخواست كند كه مفاد حكم در يكي از روزنامه‌ها به انتخاب و هزينه او آگهي‌شود.
ماده 28 - هر گاه متخلف از اين قانون شخص حقوقي باشد علاوه بر تعقيب جزايي شخص حقيقي مسئول كه جرم ناشي از تصميم او باشد‌خسارات شاكي خصوصي از اموال شخص حقوقي جبران خواهد شد و در صورتي كه اموال شخص حقوقي به تنهايي تكافو نكند مابه‌التفاوت از اموال‌مرتكب جرم جبران مي‌شود.
ماده 29 - مراجع قضايي مي‌توانند ضمن رسيدگي به شكايت شاكي خصوصي نسبت به جلوگيري از نشر و پخش و عرضه آثار مورد شكايت و‌ضبط آن دستور لازم به ضابطين دادگستري بدهند.
ماده 30 - اثرهايي كه پيش از تصويب اين قانون پديد آمده از حمايت اين قانون برخوردار است اشخاصي كه بدون اجازه از اثرهاي ديگران تا تاريخ‌تصويب اين قانون استفاده يا بهره‌برداري كرده‌اند حق نشر يا اجرا يا پخش يا تكثير يا ارائه مجدد يا فروش آن آثار را ندارند مگر به اجازه پديدآورنده يا‌قائم‌مقام او با رعايت اين قانون. متخلفين از حكم اين ماده و همچنين كساني كه براي فرار از كيفر به تاريخ مقدم بر تصويب اين قانون اثر را به چاپ‌رسانند يا ضبط يا تكثير يا از آن بهره‌برداري كنند به كيف مقرر در ماده 23 محكوم خواهند شد.
دعاوي و شكاياتي كه قبل از تصويب اين قانون در مراجع قضايي مطرح گرديده به اعتبار خود باقي است.
ماده 31 - تعقيب بزه‌هاي مذكور در اين قانون با شكايت شاكي خصوصي شروع و با گذشت او موقوف مي‌شود.
ماده 32 - مواد 245 و 246 و 247 و 248 قانون مجازات عمومي ملغي است.
ماده 33 - آيين‌نامه‌هاي اجرايي اين قانون از طرف وزارت فرهنگ و هنر و وزارت دادگستري و وزارت اطلاعات تهيه و به تصويب هيأت وزيران‌خواهد رسيد.
قانون فوق مشتمل بر سي و سه ماده و سه تبصره پس از تصويب مجلس سنا در تاريخ دوشنبه سوم آذر ماه 1348 در جلسه روز پنجشنبه يازدهم دي ماه‌يك هزار و سيصد و چهل و هشت شمسي به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد.
رييس مجلس شوراي ملي - مهندس عبدالله رياضي
|
قانون حمايت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان مصوب 11/10/1348
نويسنده: 
