موازين اسلامي، كميسيون عفو و تخفيف مجازات محكومين در مركز و استانها كه از اين پس در اين آيين‌نامه كميسيون مركزي و استاني ناميده مي‌شود تشكيل مي‌گردد.
ماده2ـ كميسيون مركزي مركب از پنج نفر قضات آشنا به احكام شرع انور و قانون با پايه قضايي ده به بالا تشكيل مي‌گردد كه توسط رئيس قوه‌قضائيه براي مدت پنج سال منصوب مي‌شوند.
ماده3ـ رئيس قوه‌قضائيه يك نفر از اعضاء را براي مدت پنج سال به عنوان رئيس كميسيون مركزي انتخاب مي‌نمايد. جلسات كميسيون با حضور حداقل سه عضو رسميت خواهديافت و تصميمات با سه رأي موافق معتبر خواهدبود.
ماده4ـ كميسيون استاني مركب از رئيس كل دادگستري استان، نماينده حوزه نظارت قضايي ويژه قوه‌قضائيه مستقر دراستان، دادستان مركز استان و مديركل زندانهاي استان به رياست رئيس كل دادگستري استان تشكيل مي‌گردد. جلسات كميسيون با حضور سه نفر از اعضاء رسميت خواهديافت و تصميمات با سه رأي موافق معتبر است.
ماده5 ـ در پرونده‌هاي محاكم نظامي كميسيوني مركب از رئيس سازمان قضايي نيروهاي مسلح، معاون حقوقي و قضايي و معاون نظارت و بازرسي سازمان تشكيل مي‌گردد. تصميمات كميسيون مزبور پس از اخذ نظر كميسيون مقدماتي مركب از رئيس سازمان قضايي نيروهاي مسلح استان، دادستان نظامي استان و مديركل سازمان زندانهاي استان با رأي اكثريت اعضاء معتبر خواهدبود.
فصل دوم: روش كار
ماده6 ـ اشخاص زير مي‌توانند درخواست عفو را پيشنهاد كنند:
1ـ رئيس دادگستري مربوط
2ـ دادستان مربوط
3ـ قاضي ناظر زندان مربوط
4ـ رئيس زندان مربوط
5 ـ محكوم عليه
6 ـ پدر و مادر و همسر و فرزندان محكوم علي
ماده7ـ رئيس كل دادگستري هر استان مسئول تشكيل جلسات و نظارت بر حُسن انجام وظايف كميسيون استاني در مورد عفو و تخفيف مجازات محكومين دادگاه‌هاي عمومي و انقلاب است و پس از انجام تحقيقات لازم و احراز صحت مندرجات مدارك مربوط و اخذ نظريه اداره اطلاعات در رابطه با جرائم گروهكي و امنيتي و نظريه ستاد مبارزه با مواد مخدر در جرايم مهم مواد مخدر مانند: قاچاق مسلحانه يا سازمان يافته و نيز محكومين به اعدام، حبس ابد و حبس بيش از بيست سال در يك دادنامه، نسبت به تشكيل جلسات كميسيون استاني اقدام مي‌نمايد.
تبصره ـ اداره اطلاعات و ستاد مبارزه با مواد مخدر موظفند از تاريخ وصول استعلام حداكثر ظرف يك ماه پاسخ مقتضي را ارسال نمايند.
ماده8 ـ در صورتي كه نظر كميسيون استاني يا كميسيون سازمان قضايي نيروهاي مسلح پس از رسميت جلسه و ارزيابي مدارك و احراز شرايط بر عفو باشد، ضمن تشريح جهات و دلائل گزارش كاملي از وضعيت محكومين استان يا سازمان را بطور مستدل و مستند همراه با جمع‌بندي و پيشنهاد به دبيرخانه كميسيون مركزي ارسال مي‌نمايند و در غير اينصورت سابقه را بايگاني خواهندنمود، مگر مواردي كه براساس دستور رئيس قوه‌قضائيه براي رسيدگي و تعيين تكليف نهايي، موضوع به كميسيون مركزي ارجاع شود.
تبصره ـ اجراي احكام اعدام و حدود شرعي كه زمينه عفو را از بين مي‌برد با ثبت درخواست عفو تا اعلام نظر قطعي كميسيون مركزي و معلوم شدن نتيجه درخواست عفو، متوقف مي‌شود.
ماده9ـ در پيشنهاد عفو، تخفيف و تبديل مجازات بايد مدارك متضمن اطلاعات زير پيوست گردد:
1ـ مشخصات محكوم عليه شامل: نام و نام خانوادگي، شهرت، نام پدر، شماره ملي، شماره شناسنامه و محل صدور آن، تاريخ تولد، تابعيت، شغل، سواد، تأهل، تعداد عائله و داشتن و نداشتن سرپرست.
2ـ تاريخ شروع اجراي مجازات و مدتي كه محكوم عليه پيش از شروع به اجراء در بازداشت بوده‌است.
3ـ پيشينه كيفري (در صورت داشتن نوع و تعداد و شرح آن قيد گردد .
4- استيفاء يا عدم استيفاء حق شاكي خصوصي و كيفيت آن.
5ـ جرم ارتكابي، ميزان محكوميت قطعي، مانده محكوميت در تاريخ تنظيم فرم و ميزان عفو درخواستي.
6 ـ سوابق استفاده از عفو يا تخفيف و ميزان آن.
7ـ وضعيت اجتماعي، فرهنگي، اخلاقي، جسماني و معيشتي عائله محكوم‌عليه.
8 ـ تاريخ تنظيم فرم پيشنهاد عفو.
9ـ كيفرخواست، رأي بدوي، رأي تجديدنظر و رضايت‌نامه حسب مورد.
10ـ در مورد محكوميت به اعدام عندالاقتضاء اصل پرونده به ضميمه برگ پيشنهاد عفو.
ماده10ـ قاضي اجراي احكام شهرستان با وصول تقاضاي عفو مكلف است، نكات ذكرشده را از پرونده محكوم عليه با دقت نظر، استخراج و ضمائم به صورت خوانا و مصدّق از مدارك مورد نياز تهيه و با ذكر نام و نام خانوادگي و سمت خود، آن را گواهي نمايد و حداكثر ظرف سه روز به دبيرخانه كميسيون استاني ارسال نمايد.
ماده11ـ به منظور تحقيق در فرآيند شرايط عفو و سياستهاي كلان قضايي در مورد زندانيـان، كميسيـون‌هاي مركـزي و استـاني مي‌توانند رأساً يا با تعييـن و اعـزام هيـأت به ترتيب به زندانهاي سراسر كشور و زندانهاي همان استان، برصحت آن نظارت نمايند.
ماده12ـ دبيرخانه كميسيون مركزي در تهران تشكيل و امور مربوطه به پيشنهادهاي عفو را در دفاتر و رايانه ثبت و آماده طرح در كميسيون مي‌نمايد و دبيرخانه كميسيون استاني، تحت نظارت و مسئوليت رئيس كل دادگستري تشكيل و به امور مربوط رسيدگي و نسبت به آماده نمودن درخواستها جهت طرح در كميسيون و انعكاس مراتب به دبيرخانه كميسيون مركزي اقدام مي‌نمايد.
ماده13ـ مديركل سجل كيفري و عفو و بخشودگي به عنوان دبير كميسيون مركزي، مسئوليت پيگيري امور اداري مربوط به عفو و بخشودگي را عهده‌دار است.
ماده14ـ دبير كميسيون موظف است درخواستها و پيشنهادهاي عفو يا تخفيف مجازات محكومين را به ترتيب تاريخ وصول ثبت و حداكثر ظرف پانزده روز توسط كارشناسان اداره عفو و بخشودگي بررسي و بلافاصله پس از تكميل شرايط ذكر شده در اين آيين‌نامه به منظور طرح به كميسيون مركزي ارسال نمايد.
ماده15ـ كميسيون‌هاي مركزي و استاني، حداقل هر پانزده روز يك بار و در مواقع ضروري به صورت فوق‌العاده تشكيل جلسه مي‌دهند. كميسيون استاني درخواست‌هاي رسيده را بررسي و تصميمات اتخاذ شده را يك ماه پيش از موعد مقرر به كميسيون مركزي تقديم مي‌نمايد و كميسيون مزبور بايد حداكثر بيست روز قبل از موعد مقرر فهرست اسامي دارندگان شرايط عفو را توسط رئيس كميسيون مركزي به رئيس قوه‌قضائيه تقديم دارد و پيشنهاد عفو بايد پانزده روز قبل از مناسبت مقرر به محضر مقام معظم رهبري تقديم شود.
ماده16ـ كميسيون مركزي موظف است اسامي زندانيان واجد شرايط را به تفكيك استان، شهرستان و محكومين سازمان قضايي نيروهاي مسلح و ويژه روحانيت را در 2 ليست به شرح زير تنظيم نمايد:
الف ـ زندانيان مشمول عفو اعطايي منجر به آزادي.
ب ـ زندانيان مشمول عفو اعطايي منجر به تخفيف يا تبديل مجازات.
ماده17ـ حوزه رياست قوه‌قضائيه اسامي آن دسته از زندانياني كه عفو اعطايي منجر به آزادي آنان مي‌شود را بلافاصله به سازمان زندانها و اقدامات تأميني و تربيتي ارسال نموده تا در اسرع وقت و از طريق متقضي به زندانهاي سراسر كشور ابلاغ گردد و تحت نظارت دادستان مربوط در صورتي كه به جهت ديگـري بازداشت نباشند بلافاصله نسبـت به آزادي محكومين مزبور اقدام و نتيجه را ظرف ده روز گزارش نمايند.
ماده18ـ دبير كميسيون مركزي اسامي آن دسته از زندانياني كه عفو اعطايي آنان منجر به تخفيف و يا تبديل مجازات مي‌شود را رأساً به دادستانهاي محل ابلاغ تا با نظارت رئيس دادگستري مربوط حداكثر ظرف بيست روز پس از وصول نسبت به اعمال عفو اقدام و مراتب را گزارش نمايند.
ماده19ـ فهرست عفو محكومين دادگاه‌هاي نظامي سراسر كشور و ويژه روحانيت به سازمان قضايي نيروهاي مسلح مركز و دادستان ويژه روحانيت براي ابلاغ، اجراء و نظارت مطابق مفاد اين آئين‌نامه ارسال مي‌گردد.
ماده20ـ چنانچه عفو محكومين فاقد برخي از شرايط، ضرورت يابد، رئيس قوه‌قضائيه مي‌تواند عفو آنان را بطور جداگانه و با ذكر علل مرجح پيشنهاد كند.
ماده21ـ كميسيون‌هاي مركزي، استاني و سازمان قضايي نيروهاي مسلح مي‌توانند به عنوان تخفيف مجازات محكومين، تبديل مجازات تعيين شده به مجازاتي از نوع ديگر را مناسب‌تر به حال محكوم عليه باشد، پيشنهاد كنند.
ماده22ـ مراجع قضايي و قانوني موظفند پاسخ استعلامات دبيرخانه كميسيون‌هاي مركزي، استاني و سازمان قضايي نيروهاي مسلح را در اسرع وقت تهيه و ارسال دارند و همچنين تصميمات متخذه كميسيون‌هاي مزبور را برحسب مورد در جهت انجام وظايف واگذار شده بدون تأخير اجراء نمايند.
فصل سوم: مناسبت‌هاي عفو، تخفيف و تبديل مجازات
ماده23ـ قوه قضائيه در هر يك از مناسبت‌هاي زير مي‌تواند پيشنهاد عفو دهد
1ـ ولادت حضرت رسول اكرم « ص» 12 تا 17 ربيع‌الاول.
2ـ مبعث حضرت رسول اكرم « ص» 27 رجب.
3ـ ولادت حضرت اميرالمؤمنين « ع» 13رجب.
4ـ ولادت حضرت فاطمه زهرا « س» ويژه عفو محكومين نسوان 20 جمادي الثاني.
5 ـ ولادت حضرت امام حسين « ع» 3شعبان.
6 ـ ولادت حضرت قائم « عج» 15 شعبان.
7ـ عيد سعيد فطر، اول شوال.
8 ـ عيد سعيد قربان، 10 ذيحجه.
9ـ عيدسعيد غدير، 18 ذيحجه.
10ـ سالروز پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي، 22بهمن.
11ـ عيدنوروز، اول فروردين.
12ـ سالروز جمهوري اسلامي، 12 فروردين.
13ـ سالروز حماسه فتح خرمشهر ويژه عفو محكومين نيروهاي مسلح، 3خرداد.
14ـ سالروز حقوق بشر اسلامي و كرامت انساني ـ 14 مرداد
15- ساير مناسبت‌هايي كه مقام معظم رهبري موافقت فرمايند.
فصل چهارم ـ سياست‌ها و شرايط عفو، تخفيف و تبديل مجازات
ماده24ـ سياستهاي عفو، تخفيف و تبديل مجازات عبارتند از:
1ـ توجه به تدابير و منويات مقام معظم رهبري در مقاطع اعطاي عفو.
2ـ تلقي عفو محكوميت به عنوان يك اقدام معنوي و عنايت نظام جمهوري اسلامي.
3ـ توجه به ميزان تأثير مجازات، اصلاح بزهكار، احراز ندامت.
4ـ توجه به ضرورت‌ها، مصالح اجتماعي، سياسي و منطقه‌اي.
5 ـ توجه به موارد حق‌الناس و فراهم بودن شرايط و موجبات تأمين ضرر و زيان شاكي خصوصي.
6 ـ توجه به وضعيت و شخصيت محكوم و خانواده وي و اصلاح مجرم.
7ـ توجه به سوابق كيفري از جهت تكرار و تعدد جرم.
8 ـ عدم اعلام عفو تا قبل از زمان صدور عفو.
9ـ رعايت اصل طبقه‌بندي اطلاعات در تمام مراحل عفو.
10ـ اعطاي عفو موجب بيهوده جلوه دادن امر قضاء، احكام صادره و اجراي كيفرهاي قانوني نشود.
ماده25ـ شرايط عفو، تخفيف و تبدل مجازات عبارتند از:
1ـ رعايت سياست‌ها و تدابير مندرج در اين آئين‌نامه.
2ـ محكومين به اعدام كه مجازات‌شان با استفاده از عفو به حبس ابد تبديل شده، در صورت تحمل حداقل ده سال حبس از تاريخ عفو قبلي.
3ـ عفو محكومين به حبس ابد پس از تحمل ده سال حبس.
4ـ محكومين به حبس ابد كه حبس آنان به پانزده سال تقليل يافته، پس از گذشت پنج سال از تاريخ عفو قبلي.
5 ـ محكومين غير از حبس ابد در صورت تحمل يك سوم باقي‌مانده حبس از تاريخ عفو قبلي.
تبصره ـ محكوميني كه حبس آنان قبلاً مشمول عفو، تخفيف و تبديل مجازات قرار گرفته و به جهت جزاي نقدي در زندان به سر مي‌برند و عاجز از پرداخت مي‌باشند، در صورت احراز ساير جهات عفو، مورد عفو قرار مي‌گيرند.
ماده26ـ موارد زير مشمول عفو، تخفيف و تبديل مجازات نمي‌شود
1ـ قاچاقچيان حرفه‌اي.
2ـ موارد حق‌الناس.
3ـ سرقت مسلحانه.
4ـ تجاوز به زناي به عنف.
5ـ مصاديق مهم جرائمي از قبيل: جاسوسي، محاربه، قاچاق سلاح و مهمات، اختلاس، ارتشاء و آدم ربايي.
6 ـ محكومين به جرائم مستوجب حدشرعي اعدام و رجم مانند زناي محصنه و لواط مشروط بر اينكه جرم آنان با شهادت شهود عادل ثابت شده‌باشد.
تبصره ـ حرفه‌اي بودن و تعيين تصاديق مهم مقرر در اين ماده به تشخيص رئيس قوه‌قضائيه است.
ماده27ـ اجراي مواد 72، 126 و 182 قانون مجازات اسلامي مصوب 1370 از شمول اين آيين‌نامه خارج است و مراجع قضايي تقاضاي عفو طبق مواد مذكور را مستقيماً به حوزه نظارت قضايي ويژه قوه قضائيه ارسال نمايند.
ماده28ـ براي محكـوميني كه تقاضاي عفو آنان از طرف كميسيون‌ها رد شده، طرح مجدد درخواست عفو صرفاً براي يك نوبت ديگر با رعايت شرايط اين آيين‌نامه بلامانع است.
ماده29ـ نظر كميسيون‌ها در رد يا قبول پيشنهاد عفو يا تخفيف مجازات بايد كتبي، مستدل و مستند باشد.
ماده30ـ در خصوص محكوميني كه واجد شرايط مذكور در فصل چهارم اين آئيـن‌نامه نيسـتند ليكن صلاحيت برخورداري از عفو را به استـناد ماده 20 دارنـد، كميسيون استاني پيشنهاد عفو آنان را طي فهرست جداگانه با تصريح به علل مرجح و انضمام مدارك مربوط به كميسيون مركزي ارسال نموده تا پس از بررسي به نظر رئيس قوه‌قضائيه برسد.
ماده31ـ اين آئين‌نامه در 4 فصل و 31 ماده و 4 تبصره در تاريخ 12/ 9 /1387 مورد تصويب رئيس قوه قضائيه قرار گرفت. از تاريخ تصويب اين آئين‌نامه، آئين‌نامه كميسيون عفو و بخشودگي مصوب 19 آذر 1373 و آئين‌نامه كميسيون عفو، تخفيف و تبديل مجازات مصوب 16 مرداد 1387ملغي است.
رئيس قوه‌قضائيه ـ سيدمحمود هاشمي شاهرودي
|
آیین نامه کمیسیون عفو وتخفیف مجازات محکومین
نويسنده: 
