آيت‌الله مكارم شيرازي به ۲۰ پرسش درباره‌ي هدفمندي يارانه‌ها از جمله «تعلق خمس به يارانه ها»، «مطالبه يارانه از شوهر»، «مبلغ كفاره روزه بعد از اجراي طرح هدفمندي» و ... پاسخ داده است.


۱- تصرف سرپرست خانوار در سهم ساير اعضاء:

سوال: با توجه به واريز يارانه نقدي توسط دولت به حساب سرپرست خانواده و تعيين مبلغي براي هر فرد به مقداري خاص، آيا سرپرست خانوار براي تصرف و هزينه كرد كل مبلغ واريزي براي افراد خانه و يا به نفع خويش نياز به اجازه از سوي اعضاي خانواده دارد يا نه؟

پاسخ: اين را بايد از مسئوليني كه يارانه را در اختيار قرار دادند سوال كرد كه منظور آنها چيست.

۲- تصرف در مالي كه بدون زحمت بدست مي آيد مانند يارانه:

احتراما باتوجه به اينكه دولت مبلغي بابت يارانه پرداخت مي كنه ايا اين پول ازنظرشرعي حلال است يانه ؟ چون ازقديم گفتن : نابرده رنج گنج ميسرنمي شود مزد آن گرفت كه جان برادر كار كرد. وقتي من بابت اين زحمتي نكشيدم با اين پول چيكارميتونم بكنم آيا اين مبلغ بعنوان صدقه پرداخت ميشه يا مقطعي كه اين دولت پرداخت مي كنه كه احتمال داره دولت بعدي اينكارو نكنه.

پاسخ: ظاهراً اين پول ها در حكم هبه است و استفاده از آنها اشكالي ندارد.

۳- ثبت نام و دريافت يارانه براي ايرانيان تبعه خارج:

برادر من خارج از ايران زندگي ميكند و تبعه ي كانادا مي‌باشد. آيا ثبت نام ايشان براي دريافت يارانه مشكل دارد؟ در ضمن نميتوان گفت كه ايشان از لحاظ مالي صد در صد تامين است.

پاسخ: چنانچه بر خلاف مقررات نباشد اشكالي ندارد.

۴- دريافت يارانه و هزينه كردن آن:

آيا گرفتن و خرج كردن پول يارانه از نظر شرع حلال است و آيا خمس تعلق مي‌گيرد يا نه؟

پاسخ: گرفتن و خرج كردن پول يارانه اشكالي ندارد و ظاهراً اين پول هبه است و چنانچه هديه تا پايان سال خمسي مورد استفاده قرار نگيرد، و سال خمسي بر آن بگذرد، بنابر احتياط واجب خمس دارد.

۵- بالا بردن قيمت به بهانه هدفمندي يارانه:

آيا نفت مصرفي خريداري شده توسط مصرف كننده كه وجه آن پرداخت و حواله آن صادر گرديده و به صورت بيع قطعي و شرعي درآمده را مي توان به بهانه هدفمندي يارانه به ۲۰ برابر قيمت خريداري شده دريافت نمود، وجه شرعي آن چگونه است؟

پاسخ: از قوانين و مقررات حكومت اسلامي تخلّف نكنيد.

۶- بخشيدن سهم خود از يارانه به همسر قبل از سال خمسي:

خانم خانه داري هستم كه منبع درآمدي ندارم لذا سال خمسي و حساب خمس ندارم . باتوجه به اينكه شنيده ام به نظر شريف جنابعالي يارانه هاي پرداختي از طرف دولت اگر سر سال اضافه بيايد خمس دارد سه سوال داشتم:

۱ - آياتمام يارانه پرداختي متعلق به سرپرست خانواده است و او بايد خمس آن رامحاسبه كرده بپردازد؟

۲- اگر سهم هر كس متعلق به خود اوست آيا من براي اينكه سال خمسي جدا و دردسر محاسبه خمس و... نداشته باشم مي توانم سهم خودم را به همسرم كه ايشان سال خمسي و حساب خمس دارند ببخشم ؟

۳- درصورت جواز بخشيدن سهم يارانه ام به همسرم ، درصورتيكه مرجع تقليد ايشان دادن خمس هبه را واجب ندانند آيا من نسبت به پرداخت خمس سهم يارانه خودم تكليفي دارم؟

پاسخ‌ها:

۱ـ يارانه نقدي ظاهراً هبه است و چنانچه هديه تا پايان سال خمسى مورد استفاده قرار نگيرد، و سال خمسى بر آن بگذرد، بنابر احتياط واجب خمس دارد.

۲ـ آري، اشكالي ندارد.

۳ـ چنانچه واقعاً ببخشيد و اين مقدار بخشش در شان شما باشد خمس به آن تعلق نمي گيرد ولي از فضيلتي محروم شده‌ايد.

۷- تعلق خمس به يارانه نقدي:

آيا به پولي كه دولت به عنوان يارانه به حساب ريخته خمس تعلق مي گيرد؟

پاسخ: اين پول ظاهراً هبه است و چنانچه هديه تا پايان سال خمسى مورد استفاده قرار نگيرد، و سال خمسى بر آن بگذرد، بنابر احتياط واجب خمس دارد.

۸- دادن آمار غلط در پرسشنامه اقتصادي:

آيا با توجه به اينكه عده اي در پرسشنامه هاي اعلام وضعيت اقتصادي جهت اخذ يارانه هاي مصوب متوسل به دروغ شده و آمار غلط و خلاف واقع ارائه كرده اند حال مبالغ ماخوذه شرعاً چه حكمي دارد؟

پاسخ: چنانچه بر خلاف مقررات عمل كرده و آمار دروغ داده مبالغ ماخوذه شرعاً اشكال دارد.

۹- استفاده از يارانه و پس انداز آتيه:

استفاده از پول واريز شده يارانه و پولي كه به كودكان در بدو تولد توسط دولت پرداخت مي گردد و هر دو از منبع بيت المال است چه حكمي دارد؟

پاسخ: استفاده از آنها اشكالي ندارد.

۱۰- خمس مبلغ يارانه كه قابل برداشت نيست:

با توجه به واريز يارانه هاي نقدي به حساب خانوارها و با عطف توجه به اينكه اين وجوه اولاً به عنوان اعانه دولت بوده و در قبال كاركرد نمي باشد، ثانياً در حال حاضر قابل برداشت نيست آيا در صورتيكه سال مالي بر اين وجوه بگذرد خمس دارد يا خير؟

پاسخ: ظاهراً اين پول هبه است و چنانچه هديه تا پايان سال خمسى مورد استفاده قرار نگيرد، و سال خمسى بر آن بگذرد، بنابر احتياط واجب خمس دارد ولي تا زماني كه دسترسي به آن پول نداريد فعلاً خمس ندارد.

۱۱- پر كردن اشتباه فرم يارانه و واريز مبلغ اضافه:

اينجانب در طرح هدفمندي يارانه ها اشتباهاً دو بار فرم پر كردم و اكنون دو برابر آنچه حقم بوده به حساب من يارانه واريز شده است. دارم تلاش مي كنم راهي پيدا كنم و مبلغ اضافه را عودت دهم. اگر نتوانم راهي براي بازگشت مبلغ اضافي پيدا كنم بايد چكار كنم؟ لطفاً مرا راهنمايي كنيد تا پول حرام وارد زندگي من نشود.

پاسخ: مبلغ اضافي را به بيت المال برگردانيد.

۱۲- مخفي كردن بخشي از درآمد در هنگام اعلام وضعيت:

دولت جمهوري اسلامي ايران براي دادن يارانه به خانواده ها از طريق پرسشنامه هايي در مورد درآمد خانواده سوال كرده است. اگر فردي بخشي از درآمد خود را اعلام و بقيه را مخفي كند با اين توجيه كه دولت درآمد ثابت و رسمي مورد نظرش بوده نه درآمد هاي متفرقه و با اينكار يارانه بيشتري دريافت كند آيا حق استفاده از اين يارانه را دارد؟ اگر از اين طريق مبالغي دريافت كرده باشد چه تكليفي دارد؟

پاسخ: چنانچه بر خلاف مقررات عمل كرده و آمار دروغ داده مبالغ ماخوذه شرعاً اشكال دارد.

۱۳- ضميمه درآمد زن به درآمد هاي سرپرست خانواده:

در طرح هدفمندي يارانه ها درآمد همسرم در تامين هزينه هاي زندگيم منظور گرديده است در صورتيكه همسرم مي گويد شرعاً هزينه زندگي بر عهده مرد خانه است كه اين امر در آينده نزديك با افزايش هزينه ها موجب اختلافات خانوادگي مي شود. تكليف چيست؟

پاسخ: لازم است به مركز مزبور اطلاع دهيد كه نفقه زن و فرزندان بر عهده ي شماست نه بر عهده‌ي همسرتان.

۱۴- تعلق خمس به يارانه ها:

شنيده شده است كه امسال (۱۳۸۹) خمس يارانه هاي نقدي را بخشيده ايد. آيا اين مطلب صحّت دارد؟

پاسخ: يارانه هاي نقدي در صورتيكه سال خمسي بر آن بگذرد و مصرف شود -كه غالباً مصرف مي شود- خمس به آن تعلق نمي گيرد و اگر چيزي از آن اضافه بماند بنابر احتياط واجب خمس دارد ولي ما امسال خمس آن را به آنها به ملاحظاتي صلح مي كنيم.

۱۵- محاسبه ي مبلغ كفاره در زمان پرداخت يارانه به قيمت روز:

بنده كفاره ي شكستن سه عهد بر دوشم است. با توجه به طرح هدفمندي يارانه ها نمي دانم بايد اكنون قيمت ۷۵۰ گرم گندم را چگونه حساب كنم و بسيار سردرگم شده ام. خواهشمند است لطف بفرماييد و مبلغ دقيقي را كه به ازاي طعام هر نفر بايد بدهم مرقوم بفرماييد.

پاسخ: مي‌توانيد قيمت ۷۵۰ گرم گندم را از نانوايي‌ها سوال كنيد.

۱۶- هزينه كردن مبلغ يارانه ها در غير موارد پيشنهادي دولت:

آيا از پولي كه به عنوان يارانه به حساب ريخته مي شود و قبلاً ذكر شده كمك براي پرداخت قبوض برق و آب و ... و نان واريز شده، مي شود در مواردي غير از آن استفاده كرد؟ اگر اضافه آمد چه؟

پاسخ: اشكالي ندارد.

۱۷- مبلغ كفاره روزه بعد از اجراي طرح هدفمندي:

آيا ميزان كفاره روزه با توجه به هدفمند سازي يارانه ها و بالا رفتن قيمت نان (مبناي سير كردن يك فقير) تغييري كرده است؟ اگر تغيير كرده مقدار جديد چقدر است؟

پاسخ: ملاك قيمت شهري است كه كفاره در آن پرداخت مي شود و مقدار آن ۷۵۰ گرم است و قيمت آن را مي توانيد از نانوايي ها سوال كنيد.

۱۸- تعلق يارانه به دانشجويان خارج از كشور:

من دانشجوي دكتراي خارج از كشور هستم و در سال حداكثر ۱ ماه به ايران برمي گردم براي ديدن خانواده خرج زندگي من را كمك هزينه ي دولت سنگاپور تامين مي كند. آيا يارانه نقدي به من تعلق مي گيرد؟

پاسخ: در مواردي كه مقررات اجازه مي دهد يا اينكه با اجازه ي مسئوليني كه در اين حيطه اختيارات قانوني دارند بوده باشد گرفتن يارانه اشكالي ندارد.

۱۹- مطالبه يارانه از شوهر:

آيا يارانه را زن ميتواند از شوهرش مطالبه كند بعد هم به شوهر بگويد خرج من برعهده شما است؟

پاسخ: در مورد مالكيت يارانه ها، بايد از مسئولين مربوطه سوال نمائيد.

۲۰- عدم تمايل سرپرست خانوار به دريافت يارانه:

در مورد دريافت يارانه نقدي دولت اگر سرپرست خانواري مايل به دريافت آن نباشد ولي يكي از اعضاي خانوار كه قصد ازدواج و جدا شدن از خانوار را دارد و خانه اي هم به همين منظور تهيه كرده است فرم اطلاعات اقتصادي را فقط براي خود و خود را به عنوان سرپرست خانوار تك نفري معرفي كند و تمام اطلاعات ديگر را صحيح وارد كند و پس از راستي آزمايي دولت مبلغ يارانه به حسابش واريز شود آيا اين مبلغ شرعا داراي اشكال نيست؟

پاسخ: در صورتي كه با قوانين و مقررات حكومت اسلامي مخالف نباشد، اشكالي ندارد.